Spotkanie z niemieckimi studentami

W piątek 13 lutego uczniowie z projektu „Zbąszyński Balagan” gościli w swojej szkole  - w Liceum Garczyńskiego w Zbąszyniu - studentów Wolnego Uniwersytetu w Berlinie z wydziału studiów nad Europą Wschodnią (Freie Universität Berlin, Osteuropa-Institut). Grupa dwudziestu jeden studentów wraz w dwoma opiekunami - wykładowcami  - odwiedziła Zespół Szkół nr 1, ponieważ zainteresowani byli działalnością młodzieży pracującej w ogólnopolskim programie „Szkoła Dialogu”. Opieką niemieckiej grupy była Prof. Dr. Gertruda Pickhan, której badania naukowe koncentrują się na historii Europy Wschodniej i która jest m.in. współautorką książki „Do zobaczenia za rok w Jerozolimie”. Inicjatorem tego spotkania był pan Wojciech Olejniczak, prezes fundacji Tres, artysta i regionalista, który już niejednokrotnie wspierał projekt „Balagan”. Opiekunką licealistów ze Zbąszynia jest Anita Rucioch-Gołek.

Niemieccy studenci chcieli spotkać młodych Polaków, którzy, podobnie jak oni, zajmują się odkrywaniem i upamiętnianiem historii żydowskiej. Szczególnie interesowały ich wydarzenia związane z „Polenaktion”, czyli przymusowymi deportacjami  Żydów polskiego pochodzenia z III Rzeszy pod koniec października 1938 roku. Jak okazało się w czasie rozmów w szkole, grupa bierze udział w podobnym projekcie. W ramach seminarium „Deportacja polskich Żydówek i Żydów w 1938 roku z Berlina – śladami historii” każdy z berlińskich studentów badał historię jednej żydowskiej rodziny, która deportowana była do Polski.  W czasie wycieczki do Zbąszynia studenci zajmowali się zagadnieniami związanymi z pytaniem, jak dziś w Zbąszyniu zachowana jest pamięć o deportowanych i co znaczy ona dla młodego pokolenia.

Magdalena Stefan, jedna z liderek polskiego projektu, przedstawiła gościom specjalnie przygotowaną prezentację w języku niemieckim o działalności „Zbąszyńskiego Balaganu”. Opowiedziała o tym, jakimi sposobami licealiści szukali informacji o Żydach w Zbąszyniu i jakimi formami utrwalają pamięć o nich. Goście zaproszeni byli także do spaceru po szkole, podczas którego dowiedzieli się o współpracy polsko-izraelskiej w zbąszyńskim liceum. Zobaczyli też projektowe graffiti na podwórzu szkolnym. Następnie Polacy zaprosili gości do krótkiego spaceru po mieście, w trakcie którego niemieckojęzyczną przewodniczką była pani Marta Misiewicz. Studenci zobaczyli miejsca, w których kiedyś mieszkali zbąszyńscy Żydzi i usłyszeli ich historie przypomniane przez licealistów. Zobaczyli także budynek, w którym kiedyś była synagoga. Usłyszeli historie o wielokulturowym mieście, którą opowiadają zwiedzającym uczniowie podczas wycieczek „Zbąszyńskiego Balaganu”. Jest to opowieść o mieście, w którym obok siebie stoją: katolicki kościół, ewangelicka szkoła i żydowska bożnica. Następnie wszyscy udali się do Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła.

Tam odbyła się niezwykła rozmowa ze świadkami deportacji Żydów do Zbąszynia, z panią Janiną Wandzioch i z panem Henrykiem Białeckim, którzy w 1938 roku także mieszkali w Zbąszyniu. Świadkowie tamtych zdarzeń opowiedzieli o żydowskich rodzinach, które mieszkały w ich domach: o wzajemnych relacjach, często opartych na szacunku i sympatii dla odmiennej kultury, codziennym wspólnym życiu, atmosferze tamtych dni, a także o terrorze i okrucieństwie II wojny światowej.

Niemieccy studenci i ich wykładowcy kilkakrotnie podkreślali, jak wiele znaczy dla nich spotkanie z polską młodzieżą, dla której także historia przedwojennych Żydów nie jest obojętna. Dziękowali licealistom za zaangażowanie w problem, serdeczne przyjęcie i entuzjazm. Podobnie dla zbąszyńskich uczniów biorących udział w „Szkole Dialogu” była to kolejna niezwykła lekcja historii i wychowania obywatelskiego.