Cmentarz żydowski w Zbąszyniu

STREFA SACRUM

Tablica pamiątkowa na zbąszyńskim cmenatrzu żydowskim stoi tutaj od 1992 roku

Cmentarz żydowski.

W Zbąszyniu znajduje się on na terenie osiedla Kawczyńskiego, niedaleko pl. Reymonta. Na podstawie źródeł możemy sądzić, że został zniszczony w 1939 przez hitlerowców. Ale wiele ze zniszczonych macew zostało jednak na kirkucie, jednak cmentarz był coraz bardziej dewastowany. Jego kompletna likwidacja nastąpiła w latach 70. XX wieku. Znaleźli się na szczęście ludzie, którzy zadbali choć w części o godność tego miejsca. W 1992 roku postawiono granitową tablicę w kształcie macewy upamiętniającą fakt, że jest tutaj cmentarz żydowski.

Niestety, obecnie na części terenu kirkutu stoi osiedle domów jednorodzinnych. Pozostała cześć terenu jest porośnięta trawą i o ten teren dba gmina.

Współczesny wygląd cmentarza

W kulturze żydowskiej cmentarze są miejscem świętym. Istotną zasadą jest nienaruszalność grobu. Grób nie może zostać rozkopany czy wykorzystany ponownie, cmentarza żydowskiego nie powinno się także likwidować. Wiąże się to z przekonaniami Żydów, że szczątki ludzkie mają oczekiwać na nadejście Mesjasza.

Kamienie układane na macewach oznaczają szacunek dla tego miejsca. Obyczaj układania kamyków na żydowskich nagrobkach pochodzi z czasów, kiedy zmarli chowani byli na pustyni, a na miejscu pochówku układane były kamienie w celu zabezpieczenia zwłok przed dzikimi zwierzętami. Na kirkucie nie mogą też znajdować się żadne rzeczy żywe na przykład kwiaty. To, że rosną tutaj dęby, jest dziełem przypadku i świadectwem tego, że kirkutem nie opiekują się dzisiaj Żydzi, tylko Polacy-katolicy.

Nakrycia głowy, które zakładają Żydzi, to jarmułki (albo "kipy"). Nosi się je na terenie cmentarza żydowskiego, aby okazać szacunek zmarłym i nie urazić obecnych w tym miejscu Żydów. Wszyscy religijni Żydzi noszą jarmułki.

Zbąszyńskie cmentarze: katolicki, żydowski i ewangelicki

Tablica informacyjna na cmentarzu żydowskim
(zdjęcie: Dariusz Mikołajczak)

28 października 2022 r. w 84. rocznicę Polenaktion, odbyła się ważna dla zbąszyńskiej społeczności uroczystość odsłonięcia tablicy informacyjnej w miejscu cmentarza żydowskiego przy ulicy Orzeszkowej 8.

Tablica informacyjna powstała z inicjatywy Anity Rucioch-Gołek, dyrektorki Szkoły Podstawowej im. Arkadego Fiedlera w Zbąszyniu, wieloletniej uczestniczki ogólnopolskiego programu „Liderzy Dialogu” Fundacji Foreum Dialogu. Nauczycielka podkreśla, że tablica jest efektem współdziałania miejscowych aktywistów interesujących się historią tutejszej społeczności żydowskiej, dbających o pamięć o dziedzictwie dawnych sąsiadów. Jej powstanie sfinansowano z grantu otrzymanego przez szkołę od fundacji Forum Dialogu z Warszawy.